नुन किन थोरै खानुपर्छ ?

कात्तिक २६, २०७७

नियमित रूपमा प्रयोग गरिने नुन वा सोडियम क्लोराइड शरीरको स्वस्थ कार्यका लागि धेरै महत्वपूर्ण हुन्छ । सोडियमले हाम्रो शरीरलाई सञ्चालन र नियन्त्रणमा राख्न ठूलो भूमिका खेल्छ । जब हामीसँग डिहाइड्रेसन हुन्छ तब शरीरमा नुनको अभाव हुन्छ । यसको कारण यो हुन्छ कि घण्टौंसम्म घाममा खेल्दा, खेलाडीहरूमा डिहाइड्रेसन हुन्छन् र उनीहरूमा मांसपेशीको दुखाइ जस्ता समस्या निम्तिन सक्छ ।

डिहाइड्रेसनबाट राहत पाउनको लागि प्रायः नुन र चिनीको घोललाई लिन चिकित्सकहरू सुझाव दिन्छन् । जबकि सोडियम शरीरको सामान्य प्रक्रियाहरूको लागि आवश्यक छ, यसको अधिक प्रयोग पनि शरीरको लागि हानिकारक हुन सक्छ । उच्च रक्तचाप र हृदय रोगबाट पीडित व्यक्तिहरूलाई थोरै मात्रामा सोडियम प्रयोग गर्न सल्लाह दिइन्छ । बिरामी नभएकाहरूलाई पनि कम सोडियम प्रयोग गर्न चिकित्सकहरू सुझाव दिन्छन् ।

कति मात्रामा सोडियम प्रयोग गर्ने र कति गर्दा त्यसको मात्रा धेरै हुन्छ भन्ने जानकारी आवश्यक छ । कसरी यसको नियन्त्रण गर्ने र कसरी यसका तत्वहरूले हाम्रो शरीरमा भूमिका खेल्छन् ? यो जान्नु सबैलाई महत्वपूर्ण कुरा हो ।

रेस्टुरेन्टमा खाना खान जाँदा नुनिलो बदाम वा आलुका परिकारको साथमा पानी वा चिसो वा त्यस्तै पेय पदार्थ दिने गरिन्छ । यसको कारण यस्ता खानाले तिर्खा बढाउँछ । सोडियमले शरीरमा पानी प्रतिशोषण क्षमता बढाउँछ । जसका कारण शरीरमा तिर्खा लाग्छ र हामीलाई पर्याप्त मात्रामा पानी पिउन यसले सहयोग पनि गर्छ ।

हाम्रो शरीरमा पर्याप्त मात्रामा पानी हुँदा शरीरले ठीकसँग काम गर्छ । जसले हाम्रा रक्तचापलाई सामान्य गराउन पनि मद्दत गर्छ । नुनले मांसपेशीमा घर्षण बढाउँछ र मान्छेलाई विभिन्न किसिमको दुखाइबाट जोगाउन मद्धत गर्छ । नुनले खानाको माध्यमबाट शरीरको पाचन प्रक्रियामा सहयोग पु¥याउँछ ।

यही कारणले गर्दा हो कि सोडियमको कमी अर्थात् हाइपोनेट्रिमियाको खतरनाक अवस्था पनि सिर्जना हुन सक्छ । यसले मांसपेशीमा दुखाइ र कठोरता, अचानक रक्तचापमा आउने कमी, चक्कर लाग्नु, भ्रम र मानसिक स्थिति खराब हुन सक्छ । यतिमात्रै नभएर कोही कोही व्यक्ति त कोमामा जाने वा मृत्युको शिकार समेत बन्न सक्छ । अत्यधिक नुनको अभावमा कोशिकामा सोडियमका असन्तुलन बढेर पाचन प्रणालीमा असर पर्न सक्छ ।

यस्तो अवस्थामा, हाम्रो शरीरलाई सधंै काम गर्नको लागि उचित मात्रामा सोडियम र पानीको प्रयोग गर्नु आवश्यक छ ।  तर धेरै नुनले तपाईंको शरीरको सन्तुलनलाई गडबड गर्न सक्छ । यदि तपाईंको मृगौलाले स्वस्थ रूपमा काम गरिरहेको छ भने तपाईंको शरीरबाट अतिरिक्त सोडियम हटाएर काम गरिरहेको हुन्छ ।

कति सोडियम प्रयोग गर्ने ?

अमेरिकी फुड एण्ड ड्रग एडमिनिस्ट्रेसनका अनुसार दिनको २३०० मिलिग्रामभन्दा धेरै सोडियम प्रयोग गर्नुहुँदैन । सोडियमले शरीरमा पानीलाई नियन्त्रण गर्ने गर्छ । सोडियमको मात्रा शरीरमा अधिक भयो भने पानी प्रतिधारण क्षमता शरीरको बढ्छ । यसले हाम्रो रक्तनसाहरूमा अतिरिक्त दबाब सिर्जना गर्छ । जसका कारण उच्च रक्तचाप निम्तिन सक्छ ।

नुन प्रयोगमा नियन्त्रण

हाम्रो नियमित आहारमा प्रयोग गरिएको सामान्य नुनबाट शरीरलाई आवश्यक पर्ने सोडियमको परिपूर्ति हुन्छ । हाम्रो खानामा नुन छर्कने बानी छ । नियमित खानाबाहेक हामी उमालेको वा अम्लेट बनाएर अण्डा खाँदा नुन छर्कन्छौं, फल सलाद र कागती पानीमा नुन थप्छौं । जसले शरीरमा अतिरिक्त सोडियमको भण्डारण गर्छ । हामी सबैले स्वास्थ्य समस्याहरूबाट आफूलाई जोगाउन थोरै मात्रामा नुन प्रयोग गर्नुपर्छ ।

शरीरलाई चाहिने सोडियमको मात्रा केवल २ खाना खाएर पूरा हुन्छ । तर हामी आवश्यकभन्दा धेरै नुन प्रयोग गर्छौं । सत्य यो हो कि हामीमध्ये धेरैजना यसबारे सचेत छैनौं र यस्तो अवस्थामा धेरैले चिन्ता पनि लिँदैनन् । अनलाइनखबरबाट